วิถีคนเลี้ยงควายนม:ทวีชัยฟาร์ม

วิถีคนเลี้ยงควายนม:ทวีชัยฟาร์ม

เมื่อเดินทางมาตามทางหลวงสาย 4013 เลียบชายหาด เส้นทางสายปากพนัง-หัวไทร มาถึง ต.ขนาบนาค หมู่ที่ 10 ข้ามสะพานหน้าโกฎิเลี้ยวขวามาตามถนนเลียบคลองระบายน้ำหน้าโกฎิฝั่งซ้าย เลียบตามแม่น้ำมา ประมาณ 2 กม.ก่อนถึงสะพานควาย ก็ถึงทวีชัยฟาร์ม ซึ่งตั้งโดดเด่นอยู่ริมถนน ใกล้แม่น้ำ มีควายสายพันธ์มูร่าห์ ตัวใหญ่ๆ เขาโค้งยาวๆให้เราได้เห็น เมื่อเลี้ยวรถเข้ามาด้านหน้าก็จะเป็นลานจอดรถกว้าง จอดรถได้หลายคัน จากลานจอดรถ เดินเข้าไปก็จะถึงคอกควายมูร่าห์

ทวีชัยฟาร์ม ตำบลขนาบนาค อำเภอปากพนัง จังหวัดนนครศรีธรรมราช มีเกษตรกรผู้เลี้ยงควายนม อยู่ 1 ครอบครัว คือ นายทวี เหมทานนท์ หรือน้าชัย (สามี) อายุ 67 ปี และนางเถาวัลย์ ดาษพร หรือน้าสาว(ภรรยา) อายุ 53 ปี อาศัยอยู่บ้านเลขที่ 132/3 หมู่ที่ 10 ต.ขนาบนาค อ.ปากพนัง จ.นครศรีธรรมราช เกษตรกรผู้สืบทอดการเลี้ยงควายมา 6 ชั่วอายุคน เล่าว่า ชีวิตพลิกผันหลังจากนากุ้งขาดทุน เมื่อ30ปีที่แล้ว จึงเปลี่ยนมาเลี้ยงควายนมแทน เริ่มต้นจากซื้อควายนมมา 1คู่ กับลูกควายอีก 2 ตัว เป็นควายพันธุ์ผสม ราคา 68,000 บาท จากบ้านนาแล ต,เสาเถา อ.สิชล จ.นครศรีธรรมราช จากนั้นก็ขยายพันธ์ควายจนมีมากสุด 37 ตัว มีการจำหน่ายออกไปบ้าง จนในปัจจุบันมีควายตัวเมีย จำนวน 13 ตัว ตัวผู้ พ่อพันธุ์ 1 ตัว สายพันธ์มูร่าห์ทั้งหมด รวม 14 ตัว

น้าชัย เล่าว่า การเลี้ยงควาย 1 ตัว ต้องมีหญ้าให้ควายกิน 1 ไร่ มีบ่อน้ำสะอาดให้ควายกิน มีเนินพื้นที่ให้ควายพัก มีแอ่งน้ำให้ควายแช่เพื่อผ่อนคลาย สำหรับแอ่งน้ำต้องเปลี่ยนไปเรื่อยๆ ไม่นอนแช่ซ้ำแอ่งเดิม เพราะจะเป็นแหล่งสะสมเชื้อโรค และต้องตรวจสุขภาพเป็นประจำ จะมีสัตวแพทย์มีเช็คเลือด ตรวจสุขภาพควายทุกๆเดือน

ควายส่วนมากจะกินหญ้าเป็นหลัก หรืออาหารหยาบชนิดต่างๆ ได้หลากหลาย เช่น หญ้าแห้ง หญ้าหมัก ฝางข้าว หรือเศษเหลือจากผลผลิต ด้านการเกษตร เช่น ต้นข้าวโพด ยอดอ้อย ใบมันสาปะหลัง ต้นถั่ว หญ้าเนเปียร์ และหญ้าหวานอิสรเอล

ในฟาร์มจะมีควายมูร่าห์ตัวเมีย13 ตัว ควายเพศเมียจะเริ่มผสมพันธุ์ได้ตั้งแต่อายุ 2 ปีครึ่งขึ้นไป ส่วนเพศผู้อายุ 3 ปีขึ้นไป ระยะการตั้งท้องประมาณ 308-337 วัน คลอดลูกครั้งละ 1 ตัว โดยทั่วไปควายสามารถคลอดลูกเองได้โดยธรรมชาติ ผู้เลี้ยงจึงไม่จำเป็น ที่จะต้องดึงลูกควายออก ในขณะที่แม่ควายกำลังเบ่งลูก นอกจากสังเกตเห็นอาการที่ผิดปกติก่อนคลอด ก็สามารถช่วยทำคลอดได้ เช่น ลูกควายคลอดผิดท่า หรือแม่ควายใช้เวลาเบ่งลูกนานผิดปกติ

น้าสาว เล่าว่า การรีดนมควาย ต้องรีดนมจากแม่ควาย ที่ลูกควายเริ่มกินหญ้าได้แล้วเมื่อลูกอายุได้ ราว 2 เดือน แม่ควาย1ตัวรีดนมได้1-2ลิตร และจะรีดไปได้ถึง 10เดือน วัว 13 ตัว จะมีน้ำนมให้ทั้งปี และมีการนำมาแปรรูปเป็นทอฟฟี่นมควาย เต้าฮวยนมหวาย กาแฟนมควาย และยีสนมควาย นอกจากนี้มูลควายก็สามารถนำมาทำปุ๋ยหมักขายได้