ยุคสมัยทางประวัติศาสตร์นครศรีธรรมราช

ยุคสมัยทางประวัติศาสตร์ของจังหวัดนครศรีธรรมราช แบ่งออกเป็น ๓ สมัย คือ สมัยก่อนประวัติศาสตร์ สมัยประวัติศาสตร์ และนครศรีธรรมราชสมัย รวมเข้าเป็นส่วนหนึ่งของราชอาณาจักรสยาม ยุคก่อนสมัยประวัติศาสตร์ วิวัฒนาการทางด้านอารยธรรมของมนุษย์สมัยก่อนประวัติศาสตร์นครศรีธรรมราช สามารถจำแนกออกเป็น ๓ ยุคใหญ่ ๆ คือ ยุคหินกลาง ยุคหินใหม่ และยุคโลหะ ยุคหินกลาง จากหลักฐานทางโบราณคดีที่ได้จากการสำรวจภาคสนามทางโบราณคดีของกรมศิลปากร ใน พ.ศ.๒๔๕๒ ได้พบเครื่องมือหินเก่าแก่ (จากการเปรียบเทียบโดยถือตามลักษณะเครื่องมือ) จัดเป็นเครื่องยุคหินไพลสโตซีนตอนปลายที่ถ้ำตาหมื่นยม ตำบลช้างกลาง อำเภอช้างกลาง เครื่องมือหินดังกล่าวนี้มีลักษณะกะเทาะหน้าเดียว รูปไข่ คมรอบ ปลายแหลม ด้านบนคล้ายรอยโดยตัด คล้ายกับลักษณะของขวานกำปั้น ที่พบ ณ อำเภอไทรโยค จังหวัดกาญจนบุรี และจัดว่าเป็นเครื่องมือหินยุคหินกลาง (อายุราว ๑๑,๐๐๐-๘,๓๕๐ ปี มาแล้ว) หรือมีลักษณะเหมือนเครื่องมือหินวัฒนธรรมฮัวบิเนียน ดังนั้น จึงอาจจะกล่าวได้ว่าในจังหวัดนครศรีธรรมราชได้มีมนุษย์เข้ามาอยู่อาศัยอยู่ตั้งแต่ยุคหินกลางเป็นอย่างน้อย เป็นต้นมา

ยุคหินใหม่ ครั้นในยุคหินใหม่ (อายุราว ๓,๗๖๖-๒,๐๐๐ ปีมาแล้ว) ได้พบเครื่องมือเครื่องใช้ และภาชนะดินเผา ในยุคนี้กระจัดกระจายโดยทั่วไปทั้งที่บริเวณถ้ำและที่ราบของจังหวัดนครศรีธรรมราช เช่น พบเครื่องหิน ที่มีป่าตัวขวานยาวใหญ่ (บางท่านเรียกว่า “ระนาดหิน”) ที่อำเภอท่าศาลา นอกจากนี้ได้พบขวานหินแบบ จงอยปากนก มีดหิน สิ่วหิน และหม้อสามขา เป็นต้น ในหลายบริเวณของจังหวัดนี้

ระนาดหิน หนึ่งเดียวในสยาม เครื่องมือหิน มีลักษณะคล้ายกับระนาดที่เคยพบมาก่อนในสาธารณรัฐเวียดนาม สมัยก่อนประวัติศาสตร์ อายุราว ๒,๐๐๐-๓,๐๐๐ ปี แหล่งที่พบ ราษฎรขุดพบที่ คลองกลาย หมู่ ๗ ตำบลสระแก้ว อำเภอท่าศาลา จังหวัดนครศรีธรรมราช แสดงว่าในยุคนี้ได้เกิดมีชุมชนขึ้นแล้ว และชุมชนกระจัดกระจายโดยทั่วไป อันอาจจะตีความได้ว่าชุมชนในยุคนี้เองที่ได้พัฒนามาเป็นเมืองและมีอารยธรรมที่สูงส่งในระยะต่อมา

ภาชนะดินเผาทรงหม้อสามขา สมัยก่อนประวัติศาสตร์ยุคหินใหม่ อายุราว ๔,๐๐๐ - ๒,๐๐๐ ปี แหล่งที่พบ ถ้ำเขาแอง อำเภอนบพิตำ จังหวัดนครศรีธรรมราช ยุคโลหะ ในยุคโลหะ (อายุราว ๒,๕๐๐-๒,๒๐๐ ปีมาแล้ว) ได้พบหลักฐานทางโบราณคดีที่สำคัญของยุคนี้ คือ กลองมโหระทึกสำริดในนครศรีธรรมราชถึง ๒ ใบ คือ ที่บ้านเกียกกาย ตำบลท่าเรือ อำเภอเมือง และที่คลองคุดด้วน อำเภอฉวาง กลองมโหระทึกดังกล่าวนี้จัดอยู่ในวัฒนธรรมดองซอน

กลองมโหระทึกสำริด สมัยก่อนประวัติศาสตร์ ยุคโลหะ อายุประมาณ ๒,๐๐๐ - ๑,๕๐๐ ปี พบที่บ้านเกียกกาย ตำบลท่าเรือ อำเภอเมือง จังหวัดนครศรีธรรมราช ดังนั้น ย่อมเป็นการยืนยันได้ว่ายุคนี้ชุมชนในนครศรีธรรมราชได้มีการติดต่อหรือแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมกับชุมชนอื่นแล้ว การติดต่อดังกล่าวอาจจะโดยการเดินเรือ แสดงให้เห็นว่าสังคมหรือชุมชนในนครศรีธรรมราชเริ่มย่างเข้าสู่สังคมเมืองในยุคประวัติศาสตร์แล้ว ซึ่งระยะที่กล่าวนี้อาจจะเป็นระยะต้นคริสต์ศักราช หรือพุทธศตวรรษที่ ๕